|
Dzik
Dzik jest zwierzyną, która w swej sylwetce zachowała surowość i dzikość zwierzęcia pierwotnego.
Podobny jest on do świni domowej, różnią go jednak od niej: wyższy, silniej rozwinięty przód,
zad trochę niższy, wyrażnie opadnięty, jak gdyby słabszy, szczególnie u starych odyńców i dzików
górskich. Gwizd ma długi, słuchy krótkie stojące, mocno obrośnięte, ogon do 30 cm (dłuższy u
odyńca niż u lochy), prosty, zakończony pędzlem.
Suknia dzika w zasadzie jest czarna, ale bywa rudawa, brunatna, brązowosiwawa, a czasem nawet
łaciata. Suknia łaciata jest wynikem przypadkowej krzyżówki dzika ze świnią domową. Intensywność
barwy sukni zależna jest od pory roku i od miejscowych warunków. W zimie suknia jest ciemniejsza,
w lecie jaśniejsza.
Skóra dzika pokryta jest długą szczeciną oraz gęstą, krótką sierścią wełnistą. Szczecina odyńca
na przedniej części grzbietu ma zimą do 15 cm długości, jest twarda i na kończach rozszczepiona
na 2 do 5 części (chyb). W chwilach rozdrażnienia i niepokoju dzik stawia chyb i przez to wydaje
się potężniejszy i grożniejszy.
Nogi dzika mają czarne racice oraz z tyłu raciczki.
Warchlak ma do 5-6 miesiąca życia suknię jasną, żółtorudą, w ciemne podłużne pasy.
Ryj dzika ma twrdą, dobrze unerwioną tarczę, w której znajdują się otwory nosowe. Ta część ryja
nazywa się tabakierą i słuzy do rycia, a ponadto posiada właściwości rozpoznania dotykiem.
Ryj dzika-samca uzbrojony jest w kły, w dolnej szczęce i górnej. Lochy też mają kły ale znacznie
mniejsze. U starych samur są one dobrze widoczne.
Kły dolne są bliżej tabakiery niż górne i przez to wzajemnie się ścierają na końcach; ostrzą się
w ten sposób. Długość starcia na szablach świadczy o wieku dzika. Przyjmuje się, że w pierwszym
roku starcie wynosi 1 cm, a w nastepnych latach po 7 mm.
ślad dzika ma zawsze odbicie racic i raciczek. Raciczki odchylone są na boki.
Dziki są zwierzyną leśną, chociaż nierzadko przebywają czasowo i poza lasem. Najodpowiedniejsze
warunki dla dzików stwarzają większe lasy liściaste, mieszane lub iglaste, przeplatane młodnikami
iglastymi. Mokradła, bagna i podmokłe łąki są ulubione przez dziki. Enklawy łąk śródleśnych i pola
uprawne w pobliżu lasu stanowią dla dzików istotny warunek bytowania. Optymalne warunki dla dzików
są na podmokłych chaszczach i w zaroślach bagiennych.
Dziki obierają sobie także ostoje w mniejszych lasach, niekoniecznie liściastych, a mokradeł jako
kąpieliska poszukują poza swoją ostoją. Te mae wymagania dzików, ich duża zdolność dostosowywania
się do biotopu przyczyniły się bardzo do ich rozpowszechnienia w całym kraju.
W zależności od wieku i warunków bytu (wyżywienia) masa dzika w poszczególnych grupach wieku
przedstawia się następująco: warchlaki 15-30 kg, przelatki (drugi rok życia) 35-70 kg, lochy i
wycinki 70-110 kg.
Długość ciała dojrzałego dzika wynosi ok. 150-180 cm, wysokość do 100 cm. Zdarzają się sztuki, które
daleko odbiegają od przeciętnych, podanych wyżej.
Peny rozwój fizyczny osiągają dziki w wieku 5-6 lat. W tym okresie odyńce, w dobrych warunkach
wyżywieniowych, osiągają masę do 200 kg i więcej, a samury 150 kg. Lochy mają zwykle masę o ok. 25%
mniejszą od odyńców w tym samym wieku i warunkach.
Dziki dożywają wieku 15 lat
Głównym pożywieniem dzika są trawy, zioła, krzewy, liście, korzenie, owoce leśne, jagody, grzyby
oraz żyjące w ściółce leśnej wszelkiego rodzaju robaki, larwy i chrząszcze. Ponadto dzik zjada
ślimaki, jaja ptasie, myszy, gniazda trzmieli, młode ptactwo i mniejszą zwierzynę, która uda
mu się złowić i padlinę.
Dzik z braku dostatecznej karmy w lesie oraz dla zmiany swego żeru, wychodzi chętnie na pola i tutaj
zjada kartofle, buraki, rzepę, marchew, zboże oraz wszelkie rośliny strączkowe. Dziki na łąkach
i pastwiskach buchtuja w poszukiwaniu dżdżownic, w szczególności po deszczu, kiedy wychodzą one na
powierzchnię. W miejscach podmokych zjadają żaby, ślimaki, małże, a także ryby w pytkich wodach.
Dzik w polu powoduje duże straty w plonach, gdyż znacznie więcej zniszczy swoim buchtowaniem niż
zeżre. Największe szkody wyrządza w kartoflach i burakach na polu lub zakopcowanych, gdyż w zimie
powoduje często ich zmarznięcie wskutek rozkopania kopców. Kilka sztuk dzików, np. locha z warchlakami,
przez jedną noc potrafi doszczętnie zniszczyć duzy obszar pola lub łąki.
Dzik w lesie jest zwierzyną bardzo pożyteczną, gdyż oddaje nieocenione usługi jako naturalny pług
umozliwiający samosiew, a przez zjadanie wszelkiego rodzaju owadów, ich larw i poczwarek przyczynia
się do zwalczania szkodników leśnych.
Ruja (huczka)dzików odbywa się w końcu listopada, w grudniu, a nawet w styczniu (trwa 4-5 tygodni), ale
młode lochy często odbywają huczkę wiosną. W okresie rui stare odyńce i wycinki żyjące pojedynczo
przyłączją się do watah, starając się odpędzić od nich młodsze wycinki, a po huczce znowu odłączają się.
Locha prosi się po 4 miesiącach, a więc w drugiej połowie marca, w kwietniu lub na początku maja.
Loszki, które huczkę odbywały na wiosnę, proszą się w lecie. Locha daje w miocie przeważnie
4-6 prosiąt, starsze lochy dają nieraz 8-9 sztuk. Locha prosi się w leśnej gęstwinie, w barłogu
dobrze wyścielonym mchem, liśćmi i gałązkami drzew iglastych, zwłaszcza świerczyną.
W okresie rui odyńce wydzielają z narządów płciowych mazidło o silnej woni i nim pozostawiają
ślad na roślinach i niskich krzakach. Woń ta jest tak charakterystyczna, że jest wyczuwalna
także przez myśliwego.
Locha dba o warchlaki i rzadko sie od nich oddala, a w razie niebezpieczeństwa broni ich zaciekle.
Początkowo przez 2 tygodnie przebywają one stale w barłogu, a potem biegają już za matką. W tym
okresie często kilka loch z warchlakami łączy się w jedną watahę.
Locha, żerując z warchlakami, jeśli wyczuje niebezpieczeństwo, daje warchlakom sygnał głosem,
po którym warchlaki przywarowują w trawie lub zbozu tak, że zapewnia to ich niewidoczność, a kiedy
niebezpieczeństwo minie, locha takim samym sygnałem odwołuje stan zagrożenia. Locha w razie
pisku warchlaka nie waha się zaatakować myśliwego.
Dziki są zwierzyną gromadną, żyją w watahach, którym przewodzi stara locha. W watasze obowiązuje
określony porządek. Za prowadzącą lochą idą zwykle warchlaki, a dalej przelatki, wycinki i
jałowe lochy. W zimie dziki tworzą większe watahy, bo łatwiej im przetrwać, gdyż starsze i
mocniejsze sztuki przeorują śnieg i dokopują się do karmy, a z tego korzystają lochy i warchlaki.
Dziki żerują w nocy. W dzień pozostają w swoich barłogach, które robią sobie w gęstwinach leśnych
lub w szuwarach w miejscach podmokłych.
Latem dziki wyszukują sobie legowiska także w zbożu, kukurydzy lub innych wysokich uprawach. Nad
wieczorem podnoszą się z barłogu i idą na żer lub ciągną do kąpielisk, aby tam wytarzać się w błocie
by pozbyć się pasożytów i dla ochłody. Następnie wycierają się o drzewa, najczęściej iglaste,
gdyż w ten sposób jednocześnie żywicują swoje pióra uzyskując mocny pancerz na skórze.
NAjwcześniej na żer wychodzą lochy z warchlakami, starsze natomiast często dopiero późnym
wieczorem. Dziki zwykle idą gęstwiną, a na otwartą przestrzeń wychodzą rzadko. W nocy przy księżycu
zwykle żerują w cieniu ściany lasu lub drzew. Na żer idą nieraz daleko, w szczególności jeśli
jest to kartoflisko lub owoce dębów i buków. Z żerowisk dziki wracają o wschodzie słońca, ale
stare odyńce wcześniej. Dziki przechodząc przez gęstwinę i wysoki śnieg idę zwykle gęsiego.
Dziki mają stałe ostoje i legowiska. Niepokojone przez turystów i grzybiarzy przenoszą się gdzie
indziej, często w pole i tam przebywają do żniw
Dzik jest ostrożny i zawsze idzie z barłogu na żer pod wiatr, wraca również po wiatr. Dziki mają
nieprzyjaciela przede wszystkim w wilkach, które skutecznie mogą atakować pojedyncze, młode sztuki,
natomiast wataha potrafi się obronić. Lisy atakują tylko małe warchlaki i to zbłąkane lub odbite
od stada.
Dzik w czasie ataku psów siada na zadzie lub przyciska tył do drzewa, osłaniając w ten sposób tylne
biegi i brzuch, a broni się kłami i gwałtownymi skokami w bok.
Dzik wydaje głos, którego brzmienie jest różne, w zależności od sytuacji.
Polowanie
Na dziki odyńce, wycinki, przelatki i warchlaki można polować od 1 kwietnia do końca lutego zaś
na lochy od 1 września do 15 stycznia. Sposoby polowania:
- polowanie z psami
- podchód
- polowanie na zasiadkę
- ciche pędzenie
- polowanie z nagonką
|
|
