|
S³ownik terminów ³owieckich
Ambona - stanowisko my¶liwskie, wie¿yczka, zbudowana z drewna, rzadziej z metalu.
Badyle - poro¿e ³osia w formie rosoch, czyli prostych odnóg, a nie ³opat; koñczyny jelenia, ³osia.
Bia³a broñ - broñ do walki wrêcz (miecze, szable, bagnety itp.) We wspó³czesnym ³owiectwie kordelas i nó¿.
Bia³a stopa - bia³e pole - teren ca³kowicie pokryty ¶niegiem.
Bia³ozór - sokó³ norweski. Ptak drapie¿ny z rodziny soko³ów. Wyj±tkowo rzadki, wysoko ceniony w sokolnictwie, czyli w polowaniu przy u¿yciu u³o¿onych, wytresowanych ptaków drapie¿nych.
Bródka - p³aska szczoteczka z krótkich piórek, osadzonych tu¿ przy nasadzie ogona s³onki. Trofeum my¶liwskie.
Chyb, chyra - pasmo wyj±tkowo d³ugiej i gêstej szczeciny na karku dzika. Rozdra¿niony, zaniepokojony dzik stroszy chyb - gw. Stawia chyb.
Darz Bór ! -1. My¶liwskie pozdrowienie. Niech bór (obficie ) darzy, obdarowuje; 2. Uroczysty sygna³ my¶liwski, grany na sygna³ówce.
Doj¶æ postrza³ka - odszukaæ rann±, postrzelon± zwierzynê.
Do puli -(polowanie do puli) polowanie zbiorowe, po którym ka¿dy jego uczestnik otrzymuje jednakow± ilo¶æ zwierzyny, bez wzglêdu na to, ile sztuk sam upolowa³. Zazwyczaj dotyczy polowania na zwierzynê drobn± i ptactwo.
Drapie¿nik du¿y - w Polsce nied¼wied¼, ry¶, wilk. Obecnie wszystkie gatunki pod ochron±.
Drapie¿nik ma³y - gatunki ³owne w Polsce to borsuk, lis, jenot, norka amerykañska, kuna le¶na, kuna domowa, tchórz.
Dryling - trójlufka - my¶liwska broñ palna o trzech lufach. Najczê¶ciej dwie lufy g³adko¶cienne do strzelania ¶rutem i jedna lufa gwintowana do strzelania kulami.
Dublet - dwa celne strza³y oddane przez my¶liwego bezpo¶rednio po sobie do dwóch ró¿nych celów.
Dwunastak (jeleñ dwunastak) -samiec jelenia, w którego poro¿u przynajmniej jedna tyka ma sze¶æ odnóg.
Dziesi±tak (jeleñ dziesi±tak) -samiec jelenia, w którego poro¿u przynajmniej jedna tyka ma piêæ odnóg.
Etyka ³owiecka - ogó³ niepisanych, obyczajowych norm, kieruj±cych postêpowaniem my¶liwego w sprawach zwi±zanych z ³owiectwem i polowaniem.
Fajki - k³y z górnej szczêki odyñca (samca dzika). Wraz z szablami, k³ami z ¿uchwy, stanowi± trofeum my¶liwskie.
Farba, posoka - krew zwierzyny.
Fryc -my¶liwy m³ody sta¿em, niedo¶wiadczony.
Gastrolity -u ptactwa - drobne kamyki, po³ykane wraz z pokarmem. Ulokowane w tzw. ¿o³±dku miê¶niowym pomagaj± w rozcieraniu twardego po¿ywienia.
G³ownia - klinga, ostrze bia³ej broni - kordelasa, szabli itp.
Grandle - haki, pniaki - u jeleniowatych - szcz±tkowe k³y w szczêce górnej.
Gruby - (gruby dzik) - du¿y, wyj±tkowo okaza³y zwierz.
Karawan - pojazd przystosowany do transportu upolowanej zwierzyny.
Kêsy - zajady - k³y drapie¿ników.
Ko³o ³owieckie - podstawowa jednostka organizacyjna Polskiego Zwi±zku £owieckiego. Ko³o ³owieckie zajmuje siê gospodark± ³owieck±, w tym polowaniem, w dzier¿awionym przez siebie obwodzie ³owieckim.
Kita - 1. ogon ma³ego drapie¿nika; 2. rz±d pokotu, w którym uk³ada siê upolowane ma³e drapie¿niki; 3. lis ( w zaniku).
Kordelas - ma³y miecz my¶liwski, s³u¿±cy dawniej do dobijania (sk³uwania) rannej zwierzyny. Obecnie my¶liwska broñ paradna.
Kraina Wiecznych £owów - termin zaczerpniêty z obyczajowo¶ci Indian Pó³nocnoamerykañskich, trwale funkcjonuj±cy w europejskiej terminologii ³owieckiej - za¶wiaty, miejsce, do którego trafia dusza prawego my¶liwego.
Lira - ogon koguta cietrzewia o lirowato wygiêtych skrajnych sterówkach. Trofeum my¶liwskie.
£ania -samica jelenia i daniela.
£opaty - najbardziej po¿±dana forma poro¿a ³osia i daniela w postaci szerokich, bocznie sp³aszczonych powierzchni. Trofeum my¶liwskie.
Medalion - spreparowana g³owa z szyj± i karkiem zwierza, ptaka.
Madalowy - (np. medalowy byk, rogacz) - zwierz o wyj±tkowo du¿ym, mocnym trofeum, które po wycenie spe³nia oficjalne, miêdzynarodowe kryteria nagrodzenia medalem.
Miêsiarstwo - pogardliwie - upatrywanie w ³owiectwie i polowaniu wy³±cznie ¼ród³a bia³ka zwierzêcego.
Miot - pêdzenie, zak³ad - okre¶lona powierzchnia lasu, pola, z której naganka pêdzi (nagania) zwierzyn± w kierunku my¶liwych.
Mundur my¶liwski - uroczysty, wyj¶ciowy ubiór my¶liwski, którego wzorzec zosta³ zatwierdzony przez Naczeln± Radê £owieck±. Sk³ada siê z ciemnozielonych spodni i marynarki, na której naszyte s± my¶liwskie dystynkcje. Guziki wykonane z poro¿a. Do pe³nej gali zielony sznur paradny i kordelas.
Mykita - lis.
Naganiacz - osoba, której rola na polowaniu polega na napêdzeniu zwierzyny w kierunku my¶liwych.
Naganka - ogó³ naganiaczy, uczestnicz±cych w polowaniu.
Nie strzelany - o zwierzu - puszczony bez strza³u. Celowe powstrzymanie siê my¶liwego przed oddaniem strza³u w okoliczno¶ciach, które strza³ umo¿liwiaj±; 2. O zwierzu - ucieczka z miotu w sytuacji, w której ró¿ne okoliczno¶ci uniemo¿liwi³y my¶liwym oddanie strza³u.
Ocena trofeum - komisyjne zbadanie prawid³owo¶ci dokonania odstrza³u samców zwierzyny p³owej. Komisja, sk³adaj±ca siê obecnie z przedstawicieli w³a¶ciwego terytorialnie nadle¶nictwa i zarz±du okrêgowego Polskiego Zwi±zku £owieckiego, na podstawie cech trofeum okre¶la, czy upolowany zwierz spe³nia³ kryteria dotycz±ce wieku oraz jako¶ci osobniczej. Za dokonanie odstrza³u niezgodnego z kryteriami gro¿± surowe kary - ³±cznie z cofniêciem uprawnieñ selekcjonerskich, czyli pozbawieniem prawa odstrza³u samców zwierzyny p³owej.
Odyniec - doros³y samiec dzika.
Okrêg ³owiecki - jednostka administracyjna Polskiego Zwi±zku £owieckiego. Odpowiada podzia³owi administracyjnemu kraju z roku 1975.
Okrêgowy ³owczy - przewodnicz±cy zarz±du okrêgowego Polskiego Zwi±zku £owieckiego. Zarz±d okrêgowy jest organem wykonawczym okrêgowej rady ³owieckiej.
Okrêgowa Rada £owiecka - w strukturach organizacyjnych Polskiego Zwi±zku £owieckiego najwy¿sza w³adza ³owiecka na szczeblu okrêgu w okresie miêdzy okrêgowymi zjazdami delegatów Polskiego Zwi±zku £owieckiego.
Opiekun sta¿ysty - do¶wiadczony my¶liwy, wyznaczony przez zarz±d ko³a ³owieckiego, sprawuj±cy pieczê nad sta¿yst±, kandydatem na my¶liwego. Procedura zdobycia cz³onkostwa Polskiego Zwi±zku £owieckiego przewiduje roczny sta¿, w trakcie którego sta¿ysta zapoznaje siê z praktyczn± stron± ³owiectwa.
Orê¿ - k³y odyñca. Szable i fajki. Trofeum my¶liwskie.
Ostatni miot - ¿artobliwie - my¶liwska biesiada w terenie, organizowana bezpo¶rednio po polowaniu.
Ostrolotka - jedna z lotek w skrzydle s³onki. Trofeum my¶liwskie.
Parostki - poro¿e samca sarny. Trofeum my¶liwskie.
Pêdzenie - p. miot.
Pióro - 1. ogólnie - ptactwo ³owne (strzelaæ do pióra - polowaæ na ptactwo); 2. Rz±d pokotu, przeznaczony dla ubitego ptactwa;3. Pióra chybu - d³ugie i sztywne w³osy na karku dzika. P. chyb.
Pokot, rozk³ad - u³o¿enie upolowanej zwierzyny w rzêdy z zachowaniem my¶liwskiej hierarchii gatunków.
Polowanie indywidualne - polowanie, w którym uczestniczy tylko jeden my¶liwy - ew. z pomocnikiem.
Polowanie zbiorowe - polowanie, w którym uczestniczy przynajmniej dwóch my¶liwych, wspó³pracuj±cych ze sob±.
P³az (kordelasa, no¿a) - boczna powierzchnia g³owni bia³ej broni.
Postrza³ek - zwierz, ptak zraniony przez my¶liwego.
Prowadz±cy polowanie - my¶liwy wyznaczony przez zarz±d ko³a ³owieckiego do kierowania polowaniem zbiorowym. Najwy¿sza w³adza na polowaniu zbiorowym.
Przelatek - m³ody dzik, urodzony w roku poprzednim. Bez wzglêdu na p³eæ.
Przesmyk, weksel - sta³a, znana trasa przemieszczania siê zwierzyny w konkretnej czê¶ci lasu.
Pu¶ciæ bez strza³u - p. nie strzelany zwierz.
Polski Zwi±zek £owiecki - powsta³a w roku 1923. ogólnopolska organizacja ³owiecka. Obecnie zrzeszenie, upowa¿nione na mocy ustawy "Prawo £owieckie" do prowadzenia gospodarki ³owieckiej na terytorium Polski. Skupia wszystkich my¶liwych i wszystkie ko³a ³owieckie.
Rana wlotowa - rana postrza³owa, powsta³a w miejscu, w którym pocisk uderzy³ w tuszê zwierzyny.
Rana wylotowa - rana postrza³owa, powsta³a w miejscu, w którym pocisk, przeszywszy tuszê zwierzyny na wylot, wylatuje z tuszy.
Rogacz - kozio³ - samiec sarny.
Rozk³ad - p. pokot.
Sadyba -koliba - my¶liwska kwatera.
Sta¿ysta - kandydat na cz³onka Polskiego Zwi±zku £owieckiego, odbywaj±cy obowi±zkowy sta¿ w kole ³owieckim, lub w o¶rodku hodowli zwierzyny. P. opiekun sta¿ysty.
Stopka kolby - dolna czê¶æ kolby d³ugiej broni palnej, tak¿e my¶liwskiej.
Strzeliæ zwierza - ubiæ, upolowaæ.
Sygnalista - my¶liwy graj±cy sygna³y my¶liwskie na sygna³ówce.
Szable - k³y z ¿uchwy dzika. Wraz z fajkami stanowi± trofeum my¶liwskie.
Szarak - kot, kopyra, korpal - zaj±c szarak.
Szpicak - m³ody samiec zwierzyny p³owej - sarny, daniela, jelenia, ³osia - o poro¿u w formie prostych tyk bez odnóg.
¦cinka - fragmenty okrywy w³osowej zwierzyny, odciête od tuszy przez uderzaj±cy pocisk.
¦lady - ogó³ znaków, pozostawionych przez zwierza : tropy, odchody, pozosta³o¶ci po ¿erowaniu itp.
¦limy - rogi muflona. Zakrêcone na kszta³t barana owcy domowej. Trofeum my¶liwskie.
Tropy - ¶lady zwierzyny, lub ptactwa, w postaci wyci¶niêtych na ¶niegu, lub ziemi, odcisków koñczyn.
Trójlufka - p. dryling.
Trofeum - czê¶æ cia³a upolowanej zwierzyny lub ptaka, zachowana przez my¶liwego na pami±tkê ³owów.
Tur - wymar³y ssak parzystokopytny. Protoplasta domowego byd³a.
Turzyca - 1. sier¶æ zaj±ca i dzikiego królika. 2. rz±d pokotu, przeznaczony dla upolowanych zajêcy i królików.
Ubiæ - strzeliæ, ustrzeliæ, upolowaæ zwierza.
Uchodzenie zwierza - ucieczka zwierzyny.
Uro¿enie - rogi tura, ¿ubra. Trofeum my¶liwskie.
Wachlarz - ogon koguta g³uszca. Trofeum my¶liwskie.
Warchlak - dzik w pierwszym roku ¿ycia, bez wzglêdu na p³eæ.
Weksel - p. przesmyk.
Wieniec - poro¿e samca jelenia. Trofeum my¶liwskie.
Wycena trofeum - komisyjna wycena trofeum wed³ug miêdzynarodowych kryteriów jako¶ci. W trakcie wyceny za poszczególne parametry trofeum - np. wagê, wymiary, objêto¶æ, piêkno - przyznawane s± punkty. Ich suma decyduje o przyznaniu medalu.
Wypatroszyæ zwierzynê - usun±æ z jamy brzusznej i klatki piersiowej narz±dy wewnêtrzne - przewód pokarmowy, p³uca, serce itd.
Wypchn±æ zwierzynê - o naganiaczu lub psie - wypêdziæ, wyp³oszyæ zwierzynê.
Wzi±æ miot - przeprowadziæ polowanie na obszarze konkretnego miotu. P. miot.
Zestrza³ - miejsce, w którym sta³a zwierzyna w chwili oddania do niej strza³u.
|
|
¯eglarstwo •
³owiectwo